Giếng Xó La trên đảo Lý Sơn

Ở Đảo Lớn, Cù Lao Ré (tức đảo Lý Sơn) có khá nhiều giếng nước ngọt, trong số giếng này có một số mà dựa vào vị trí phân bố, chất lượng nước, trữ lượng nước và kỹ thuật xây... người ta cho rằng đó là những giếng cổ có từ thời Champa. Dấu tích văn hoá Champa trên đảo không nhiều nhưng lại rất điển hình và có khung thời gian tồn tại suốt từ giai đoạn sớm (thế kỷ 1,2) đến giai đoạn muộn (thế kỷ 13,14). 

Cư dân Champa để tồn tại được và tồn tại tốt ở vùng đất có khí hậu khô nóng như miền Trung đã có những chiến lược thích nghi rất tuyệt vời với điều kiện khí hậu, thời tiết và sinh thái nơi đây. Một trong những chiến lược thích nghi đó là đào giếng khai thác nguồn nước ngầm đủ cung cấp cho nhu cầu dân sinh quanh năm và họ cũng là cư dân biết khai thác nước ngọt đem bán cho tàu thuyền qua lại trên biển.

Chưa thể xác định một cách chắc chắn có bao nhiêu giếng cổ trên đảo là giếng Chăm, nhưng giếng Xó La sát biển này xem ra được hầu hết người nghiên cứu và bà con địa phương tin là giếng Chăm.

Giếng Chăm Xó La cho tới bây giờ vẫn là nơi cung cấp nước ngọn ngon nhất trên toàn bộ đảo và có nhiều người nghèo mưu sinh nhờ giếng này bằng cách lấy nước ngọt ở đây và đem bán cho cư dân trên đảo!